Labirentte Yol Bulmak: Araştırma Etiği İçin Küresel Bir Rehber

Araştırma, özünde bir bilgi arayışıdır. Ancak bu arayışa güçlü bir etik pusula rehberlik etmelidir. Araştırmanın yürütülmesini düzenleyen bir dizi ahlaki ilkeyi kapsayan araştırma etiği, ilgili herkesin haklarını ve refahını korurken bulguların bütünlüğünü ve geçerliliğini sağlar. Bu küresel rehber, araştırma etiğinin temel ilkelerini inceleyerek çeşitli alanlardaki ve coğrafi konumlardaki araştırmacılar için eyleme geçirilebilir içgörüler sunmaktadır.

Araştırma Etiği Neden Önemlidir?

Etik araştırma sadece skandallardan kaçınmakla ilgili değildir; güven inşa etmekle ilgilidir. Güven, hem araştırmacılarla katılımcılar arasında hem de araştırmacılarla daha geniş toplum arasında araştırma süreci için esastır. O olmadan, tüm bilgi yaratma girişimi çökebilir. Araştırma etiği ihlalleri, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi olumsuz sonuca yol açabilir:

• Halkın Güvenine Zarar Verme: Yanıltıcı veya hileli araştırmalar, halkın bilime ve onu destekleyen kurumlara olan güvenini sarsar.
• Katılımcılara Zarar Verme: Etik ilkeleri göz ardı eden araştırmalar, katılımcıları fiziksel, psikolojik, sosyal veya ekonomik riske atabilir.
• Bulguların Geçersizleşmesi: Etik olmayan uygulamalar, araştırma verilerinin bütünlüğünü tehlikeye atarak yanlış sonuçlara yol açabilir.
• Yasal ve Mesleki Yaptırımlar: Etik kuralları ihlal eden araştırmacılar, fon kaybı, yayınların geri çekilmesi ve mesleki lisansların iptali gibi disiplin cezalarıyla karşı karşıya kalabilirler.

Araştırma Etiğinin Temel İlkeleri

Etik araştırma uygulamalarının temelini birkaç temel ilke oluşturur. Evrensel olarak uygulanabilir olmalarına rağmen, bu ilkeler çeşitli araştırma bağlamlarında dikkatli bir değerlendirme gerektirir. İşte en kritik olanlardan bazıları:

1. Kişilere Saygı

Bu ilke, bireylerin doğuştan gelen onurunu ve özerkliğini vurgular. İki ana bileşeni kapsar:

• Özerklik: Araştırmacılar, bireylerin araştırmaya katılıp katılmama konusunda kendi kararlarını vermelerine izin vererek özerkliklerine saygı duymalıdır. Bu öncelikle bilgilendirilmiş onam yoluyla sağlanır.
• Hassas Grupların Korunması: Araştırmacıların, kendi çıkarlarını koruma becerileri daha az olabilecek çocuklar, hamileler, mahkumlar ve bilişsel bozukluğu olan bireyler gibi hassas grupların haklarını ve refahını koruma konusunda özel bir yükümlülüğü vardır. Bu, yasal bir vasiden izin almak veya ek destek sağlamak gibi ek güvenceler gerektirir.

Örnek: Brezilya'da çocukları içeren bir çalışma, çocuğun rızasına ek olarak ebeveyn veya vasi onayı gerektirir ve araştırma, çocuğun refahına yönelik olası riskleri en aza indirecek şekilde dikkatle tasarlanmalıdır.

2. Yararlılık

Yararlılık, iyilik yapmak ve zarardan kaçınmak anlamına gelir. Araştırmacıların, araştırmalarının potansiyel faydalarını en üst düzeye çıkarırken olası riskleri en aza indirme sorumluluğu vardır. Bu şunları içerir:

• Risk-Fayda Değerlendirmesi: Araştırma yapmadan önce, araştırmacılar araştırmanın potansiyel faydalarını katılımcılara yönelik potansiyel risklere karşı dikkatlice tartmalıdır. Faydalar risklerden daha ağır basmalıdır.
• Zararı En Aza İndirme: Araştırmacılar, fiziksel, psikolojik, sosyal veya ekonomik zararları içerebilecek katılımcılara yönelik zarar risklerini en aza indirmek için tüm makul adımları atmalıdır. Bu, uygun araştırma yöntemlerini kullanmayı, katılımcılara yeterli destek sağlamayı ve gizliliklerini korumayı içerebilir.
• Refahı Teşvik Etme: Araştırma, bireylerin ve toplumun refahına katkıda bulunmayı amaçlamalıdır. Bu, hastalıklar için yeni tedaviler geliştirmeyi, halk sağlığını iyileştirmeyi veya sosyal sorunları ele almayı içerebilir.

Örnek: Yeni bir ilaç için klinik bir deneme yapmadan önce, araştırmacılar ilacın potansiyel yan etkilerini ve risklerini dikkatlice değerlendirmeli ve bunları hastalar için potansiyel faydalarla karşılaştırmalıdır. Çalışma tasarımı, katılımcıların yakından izlenmesini ve gerekirse tıbbi bakım sağlanmasını temin etmek gibi potansiyel zararları en aza indirmelidir.

3. Adalet

Adalet, araştırmanın faydalarının ve yüklerinin adil bir şekilde dağıtılmasını ifade eder. Bu, şunların sağlanması anlamına gelir:

• Katılımcıların Adil Seçimi: Katılımcılar adil bir şekilde seçilmeli ve hassas gruplar aşırı bir şekilde yük altına alınmamalı veya dışlanmamalıdır. Örneğin, bunu yapmak için açık bir bilimsel gerekçe olmadıkça, bir çalışma için belirli bir ırksal grubu hedeflemek etik değildir.
• Faydalara Adil Erişim: Araştırmanın faydaları adil bir şekilde dağıtılmalı ve tüm popülasyonlar elde edilen bilgiden yararlanma fırsatına sahip olmalıdır. Örneğin, yeni tedavilere erişim sadece zengin veya ayrıcalıklı olanlara değil, ihtiyacı olan herkese açık olmalıdır.
• Sömürüden Kaçınma: Araştırmacılar, katılımcıları veya toplulukları kendi çıkarları için sömürmemelidir. Bu, katılımcılara aşırı ödeme yapmaktan veya ayrımcı uygulamaları haklı çıkarmak için araştırmayı kullanmaktan kaçınmayı içerir.

Örnek: Yeni bir HIV aşısı üzerine yapılan bir çalışma, aşının sadece onu karşılayabilenlere değil, hastalıktan en çok etkilenen popülasyonlara da sunulmasını sağlamalıdır. İşe alım stratejisi, temsiliyeti göz önünde bulundurmalı ve sosyoekonomik duruma veya coğrafi konuma dayalı önyargılardan kaçınmalıdır.

4. Bütünlük

Bütünlük, araştırmanın dürüst ve doğru bir şekilde yürütülmesini ifade eder. Şunları kapsar:

• Uydurma, Tahrif Etme ve İntihalden (UTİ) Kaçınma: Araştırmacılar veri uydurmamalı (veri icat etmemeli), verileri tahrif etmemeli (verileri manipüle etmemeli) veya başkalarının çalışmalarını intihal etmemelidir (başkalarının çalışmalarını kendi çalışması gibi sunmamalıdır). Bunlar, araştırma etiğinin en ciddi ihlalleri arasındadır.
• Veri Yönetimi ve Paylaşımı: Araştırmacılar, verilerini sorumlu bir şekilde yönetme ve paylaşma, veri paylaşım politikalarına uyma sorumluluğuna sahiptir. Bu, veri güvenliğini sağlamayı, katılımcıların gizliliğini korumayı ve uygun olduğunda verileri doğrulama veya daha ileri analizler için diğer araştırmacıların kullanımına sunmayı içerir.
• Şeffaflık ve Açıklık: Araştırmacılar, araştırma yöntemleri, veri kaynakları ve potansiyel çıkar çatışmaları konusunda şeffaf olmalıdır. Bu, araştırma yayınlarında ayrıntılı bilgi sağlamayı ve araştırma bulgularını etkileyebilecek herhangi bir mali veya diğer çıkarı açıklamayı içerir.

Örnek: Birleşik Krallık'ta klinik denemelerinde veri uydurduğu tespit edilen araştırmacılar, yayınların geri çekilmesi, fon kaybı ve potansiyel yasal işlem dahil olmak üzere ciddi cezalarla karşı karşıya kalır. Veri paylaşım politikaları, fon kaynağına ve araştırma türüne göre değişebilir, bu nedenle belirli bir projeye uygulanabilir düzenlemelere uymak çok önemlidir.

Bilgilendirilmiş Onam Almak

Bilgilendirilmiş onam, insan katılımcıları içeren etik araştırmaların temel taşıdır. Bireylerin, bir araştırma çalışmasının amacı, prosedürleri, riskleri ve faydaları hakkında tam olarak bilgilendirildikten sonra çalışmaya gönüllü olarak katılmayı kabul etmelerini sağlar.

Bilgilendirilmiş Onamın Temel Unsurları:

• Açıklama: Araştırmacılar, katılımcılara amacı, prosedürleri, potansiyel riskleri ve faydaları ve katılımcının istediği zaman çekilme hakkı da dahil olmak üzere araştırma hakkında açık ve kapsamlı bilgi vermelidir.
• Anlama: Katılımcılar kendilerine sunulan bilgileri anlamalıdır. Araştırmacılar açık ve öz bir dil kullanmalı, teknik jargondan kaçınmalı ve katılımcıların soru sormasına olanak tanımalıdır. Uluslararası çalışmalar için onam formlarını yerel dile çevirmek ve doğruluğu sağlamak için geri çeviri kullanmak çok önemlidir.
• Gönüllülük: Katılım gönüllü olmalı, baskı veya aşırı etkiden arınmış olmalıdır. Katılımcılar katılmaları için baskı görmemeli veya teşvik edilmemeli ve istedikleri zaman cezasız bir şekilde çekilme özgürlüğüne sahip olmalıdırlar.
• Yetkinlik: Katılımcılar kendi kararlarını verebilecek kapasitede olmalıdır. Yetkin olmadığı kabul edilen bireyler (örneğin, küçük çocuklar veya bilişsel bozukluğu olanlar) için, bir ebeveyn veya vasi gibi yasal olarak yetkilendirilmiş bir temsilciden onam alınmalıdır.

Bilgilendirilmiş Onam İçin Pratik Hususlar:

• Yazılı Onam Formları: Çoğu durumda, bilgilendirilmiş onam yazılı bir onam formu kullanılarak belgelenmelidir. Form, sade bir dille yazılmalı ve çalışma hakkında gerekli tüm bilgileri içermelidir.
• Sözlü Onam: Anketler veya gözlemsel çalışmalar gibi bazı durumlarda sözlü onam uygun olabilir. Ancak, sözlü onam belgelenmeli ve katılımcının sağlanan bilgileri anladığı açık olmalıdır.
• Kültürel Duyarlılık: Farklı kültürlerde araştırma yaparken, araştırmacılar onamla ilgili kültürel normlara ve uygulamalara duyarlı olmalıdır. Örneğin, bazı kültürlerde birey yerine bir aile üyesinden onam istemek daha yaygın olabilir.
• Sürekli Onam: Bilgilendirilmiş onam tek seferlik bir olay değildir. Araştırmacılar, katılımcılara çalışma hakkında sürekli bilgi vermeli ve istedikleri zaman çekilmelerine izin vermelidir.

Örnek: Hindistan'daki bir klinik deneme, katılımcıların deneysel tedavinin risklerini ve faydalarını tam olarak anlamalarını sağlamak için hem İngilizce hem de Hintçe ayrıntılı bir onam formu gerektirir. Form ayrıca katılımcının sonuçları olmaksızın çekilme hakkını da açıkça belirtir.

Veri Gizliliği ve Mahremiyet

Araştırma katılımcılarının gizliliğini ve mahremiyetini korumak, etik standartları sürdürmek ve güven oluşturmak için çok önemlidir. Bu, katılımcıların kişisel bilgilerini korumayı ve verilerinin yalnızca araştırma amaçları için kullanılmasını sağlamayı içerir.

Veri Gizliliği ve Mahremiyetinin Temel İlkeleri:

• Anonimleştirme ve Kimliksizleştirme: Araştırmacılar, mümkün olduğunda verileri kimliksizleştirmeli, katılımcıları tanımlayabilecek herhangi bir bilgiyi kaldırmalı veya maskelemelidir. Bu, kod numaraları kullanmayı, isim ve adresleri kaldırmayı ve doğrudan tanımlayıcıları silmeyi içerebilir.
• Veri Güvenliği: Araştırmacılar, verileri yetkisiz erişim, kullanım veya ifşadan korumalıdır. Bu, şifre koruması, veri şifrelemesi ve güvenli depolama gibi uygun güvenlik önlemlerinin uygulanmasını içerir.
• Sınırlı Veri Toplama: Araştırmacılar, yalnızca araştırma amaçları için gerekli olan verileri toplamalıdır. Gerekli olmadıkça hassas bilgileri toplamaktan kaçının.
• Veri Depolama ve Saklama: Araştırmacılar, verilerin ne kadar süreyle saklanacağı ve güvenli bir şekilde nasıl imha edileceği de dahil olmak üzere veri depolama ve saklama konusunda net politikalara sahip olmalıdır. Bu politika, GDPR (Genel Veri Koruma Yönetmeliği) veya HIPAA (Sağlık Sigortası Taşınabilirlik ve Sorumluluk Yasası) gibi ilgili düzenlemelere uymalıdır.
• Veri Paylaşım Anlaşmaları: Veriler diğer araştırmacılarla paylaşılıyorsa, veri kullanımı ve korunması için yönergeler oluşturmak üzere resmi bir anlaşma gereklidir.

Veri Gizliliği ve Mahremiyeti İçin Pratik Hususlar:

• Yönetmeliklere Uyum: Araştırmacılar, GDPR, HIPAA veya yerel veri koruma yasaları gibi ilgili tüm veri gizliliği düzenlemelerine uymalıdır. Bu düzenlemeler genellikle onam alma, veri güvenliği ve veri saklama hakkında gerekliliklere sahiptir.
• Güvenli Veri Depolama: Araştırma verilerini erişim kontrolleri, şifre koruması ve düzenli yedeklemelerle güvenli sunucularda saklayın. Hassas verileri şifreleyin.
• Anonimleştirme Teknikleri: Katılımcı kimliklerini korumak için isimleri takma adlarla değiştirmek, doğrudan tanımlayıcıları (örneğin, adresler) kaldırmak ve tarihleri ve yerleri genelleştirmek gibi anonimleştirme teknikleri kullanın.
• Veri İhlali Müdahale Planı: Katılımcıları ve yetkilileri bilgilendirme prosedürleri, ihlalin etkisini değerlendirme ve zararı azaltma dahil olmak üzere veri ihlallerine müdahale etmek için bir plan geliştirin.

Örnek: Almanya'da ruh sağlığı üzerine bir çalışma yürüten araştırmacıların, tüm katılımcı verilerini anonimleştirmeleri ve GDPR ile uyumlu, güvenli, şifreli bir sunucuda saklamaları gerekmektedir. Katılımcılar, bilgilendirilmiş onam sürecinde veri hakları ve verilerinin nasıl korunacağı hakkında bilgilendirilir.

Sorumlu Araştırma Yürütme

Sorumlu araştırma yürütme, araştırmanın bütünlüğünü ve güvenilirliğini destekleyen bir dizi uygulamayı kapsar. Bu, sadece suistimalden kaçınmanın ötesine geçer ve araştırma süreci boyunca etik standartları aktif olarak korumayı içerir.

Sorumlu Davranışın Temel Unsurları:

• Mentorluk ve Eğitim: Araştırmacılar, özellikle başkalarını denetleyenler, araştırma etiği ve sorumlu davranış konusunda mentorluk ve eğitim sağlama sorumluluğuna sahiptir.
• Çıkar Çatışmaları: Araştırmacılar, araştırmalarının tarafsızlığını tehlikeye atabilecek hem mali hem de mali olmayan çıkar çatışmalarını belirlemeli ve yönetmelidir. Bu genellikle yayınlarda çıkar çatışmalarını açıklamayı ve kurumsal değerlendirme kurullarından veya etik komitelerden tavsiye almayı içerir.
• Yazarlık ve Yayın Uygulamaları: Yazarlık, araştırmaya önemli katkılara dayanmalıdır. Araştırmacılar, gereksiz yayından kaçınmak ve başkalarının katkılarını kabul etmek de dahil olmak üzere yerleşik yayın yönergelerini takip etmelidir.
• Akran Değerlendirmesi: Araştırmacılar, akran değerlendirmesine aktif olarak katılmalı, başkalarının çalışmaları hakkında yapıcı geri bildirimler sağlamalıdır. Akran değerlendirmesi, araştırmanın kalitesini ve bütünlüğünü sağlamak için önemli bir mekanizmadır.
• Hayvan Refahı: Araştırmalarında hayvanları kullanan araştırmacılar, hayvan bakımı ve kullanımıyla ilgili etik kurallara uyma sorumluluğuna sahiptir. Bu, hayvan kullanımını en aza indirmeyi, insancıl yöntemler kullanmayı ve uygun bakım ve barınma sağlamayı içerir.

Sorumlu Davranış İçin Pratik Hususlar:

• Kurumsal Değerlendirme Kurulları (KDK) veya Etik Kurullar: Araştırmacılar, insan katılımcıları veya hayvanları içeren herhangi bir araştırma yapmadan önce araştırma protokollerini KDK'lara veya etik kurullara inceleme için sunmalıdır.
• Araştırma Bütünlüğü Eğitimi: Etik konular ve ilgili yönergeler hakkındaki bilgi ve farkındalığı artırmak için araştırma bütünlüğü ve sorumlu davranış üzerine eğitimlere katılın.
• Veri Yönetim Planları: Verilerin nasıl toplanacağını, saklanacağını, analiz edileceğini ve paylaşılacağını ana hatlarıyla belirten ayrıntılı bir veri yönetim planı geliştirin.
• İşbirliği: Araştırmanın şeffaflığını ve kalitesini artırmak için araştırma ekibi üyeleri arasında bir işbirliği ve açık iletişim kültürü geliştirin.
• Rehberlik Arayışı: Karmaşık etik konularda rehberlik için deneyimli araştırmacılara veya etik uzmanlarına danışın.

Örnek: Avustralya'da çevre kirliliği üzerine bir çalışma yürüten bir araştırma ekibi, araştırma protokolünü etik inceleme için bir Kurumsal Değerlendirme Kuruluna (KDK) sunar. KDK, verilerin uygun şekilde işlenmesi, potansiyel çevresel etkilerin değerlendirilmesi ve yerel ve ulusal çevre koruma yasalarına uyum dahil olmak üzere araştırmanın etik kurallara uygun olmasını sağlamak için çalışmayı inceler.

Araştırma Etiğinde Küresel Hususlar

Araştırma etiği, herkese uyan tek bir konsept değildir. Uluslararası veya kültürlerarası çalışmalar yürüten araştırmacılar, araştırma uygulamalarını şekillendiren çeşitli kültürel bağlamlara, etik normlara ve yasal çerçevelere özellikle dikkat etmelidir.

Küresel Araştırma İçin Temel Hususlar:

• Kültürel Duyarlılık: Araştırmacılar, değerler, inançlar ve uygulamalardaki kültürel farklılıklara duyarlı olmalıdır. Bu, araştırma yöntemlerini ve prosedürlerini yerel kültürel bağlamlara uyacak şekilde uyarlamayı içerir. Bilgilendirilmiş onam, gizlilik ve veri paylaşımı etrafındaki belirli kültürel hassasiyetleri göz önünde bulundurun.
• Yerel Bağlam: Veri gizliliği yasaları, araştırma etiği yönergeleri ve fikri mülkiyet hakları da dahil olmak üzere yerel yasal ve düzenleyici çerçeveleri anlayın.
• Topluluk Katılımı: Özellikle hassas gruplar veya topluluklarla çalışırken, topluluk üyelerini araştırma sürecine dahil edin. Bu, güven oluşturmaya, kültürel uygunluğu sağlamaya ve potansiyel zararı en aza indirmeye yardımcı olabilir.
• Dil Engelleri: Bilgilendirilmiş onam belgeleri, anketler ve diğer araştırma materyallerini yerel dilde sağlayarak dil engellerini aşın. Anlaşılırlığı sağlamak için çeviri ve tercümanlık hizmetlerini doğru bir şekilde kullanın.
• Güç Dinamikleri: Özellikle zenginlik, eğitim veya kaynaklara erişimde önemli farklılıkların olduğu ortamlarda, araştırmacılar ve katılımcılar arasında var olabilecek güç dengesizliklerinin farkında olun.
• Fayda Paylaşımı: Araştırmanın faydalarının toplulukla nasıl paylaşılacağını düşünün. Bu, araştırma bulgularına erişim sağlamayı, yerel araştırmacıları eğitmeyi veya yerel sağlık veya kalkınma programlarına katkıda bulunmayı içerebilir.
• İhracat Kontrolleri ve Yaptırımlar: Özellikle teknoloji veya veri içeren araştırma faaliyetlerinizi etkileyebilecek uluslararası ihracat kontrolleri ve yaptırımlarının farkında olun. Araştırma faaliyetlerinizin geçerli tüm düzenlemelere uygun olduğundan emin olun.

Küresel Araştırma Etiğinde Yol Almak İçin Pratik Stratejiler:

• Yerel Araştırmacılarla İşbirliği Yapın: Yerel topluluktan araştırmacılarla ortaklık kurun. Yerel bağlam, kültür ve etik normlar hakkındaki bilgileri paha biçilmezdir.
• Yerel Etik Onay Alın: Araştırmanın yapıldığı ülkelerdeki ilgili etik kurullardan veya düzenleyici kurumlardan etik onay alın.
• Topluluk Danışma Kurullarını Dahil Edin: Araştırma tasarımı, yöntemleri ve uygulaması hakkında girdi ve geri bildirim sağlamak için topluluk danışma kurulları oluşturun.
• Kültürel Yetkinlik Eğitimi: Tüm araştırmacıların farklı kültürleri ve etik hususları daha iyi anlamalarını sağlamak için kültürel yetkinlik eğitimi almalarını sağlayın.
• Araştırma Araçlarını Uyarlayın: Anketleri ve görüşmeleri çevirmek de dahil olmak üzere araştırma araçlarını ve yöntemlerini yerel bağlama uyacak şekilde uyarlayın.
• Güç Dengesizliklerini Ele Alın: Araştırmacılar ve katılımcılar arasındaki güç dengesizliklerini ele almak için adımlar atın. Bu, katılımcılara eğitim ve destek sağlamayı, zamanları için onlara tazminat ödemeyi veya karar alma sürecine dahil etmeyi içerebilir.

Örnek: Kenya'nın kırsal bir bölgesinde halk sağlığı üzerine bir araştırma projesi, yerel araştırmacılarla, topluluk danışma kurullarıyla işbirliği ve anlaşılırlığı sağlamak için tüm araştırma materyallerinin Svahili diline çevrilmesini gerektirir. Proje, Kenya veri gizliliği yasalarına uymalı ve ülkenin araştırma etik kurulu olan Kenya Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Komisyonu'ndan (NACOSTI) onay almalıdır.

Araştırma Suistimalini Ele Almak

Araştırma suistimali, tüm bilimsel girişimin bütünlüğünü baltalar. Uydurma, tahrif etme ve intihali (UTİ) ve ayrıca kabul görmüş araştırma uygulamalarından önemli ölçüde sapan diğer davranışları kapsar. Araştırma suistimalini nasıl belirleyeceğinizi, ele alacağınızı ve önleyeceğinizi anlamak esastır.

Araştırma Suistimali Türleri:

• Uydurma: Veri veya sonuçları icat etmek ve bunları kaydetmek veya raporlamak.
• Tahrif Etme: Araştırma materyallerini, ekipmanlarını veya süreçlerini manipüle etmek veya araştırmanın araştırma kaydında doğru bir şekilde temsil edilmemesi için verileri veya sonuçları değiştirmek veya atlamak.
• İntihal: Başka bir kişinin fikirlerini, süreçlerini, sonuçlarını veya kelimelerini uygun kredi vermeden benimsemek. Bu, öz-intihali de içerir.
• Diğer Suistimaller: Araştırma katılımcılarının gizliliğini koruyamamak, veri güvenliğini ihlal etmek veya çıkar çatışmalarını beyan etmemek gibi araştırmanın bütünlüğünü baltalayan diğer davranışlar.

Araştırma Suistimali Nasıl Önlenir:

• Eğitim ve Öğretim: Tüm araştırmacılara araştırma etiği ve sorumlu davranış konusunda kapsamlı eğitim sağlayın.
• Açık Politikalar ve Prosedürler: Araştırma suistimali iddialarını bildirmek ve araştırmak için açık politikalar ve prosedürler oluşturun.
• Gözetim ve İzleme: Akran değerlendirmesi, veri denetimleri ve düzenli araştırma ekibi toplantıları gibi araştırma faaliyetlerinin gözetimi ve izlenmesi için sistemler uygulayın.
• Açıklığı ve Şeffaflığı Teşvik Edin: Araştırmacıların verilerini, yöntemlerini ve bulgularını başkalarıyla paylaşmaya teşvik edildiği bir açıklık ve şeffaflık kültürü geliştirin.
• Muhbir Koruması: Şüpheli araştırma suistimalini bildiren bireyleri misillemeden koruyun.

Araştırma Suistimalini Bildirme:

Araştırma suistimalinden şüpheleniyorsanız, bunu uygun yetkililere bildirmeniz önemlidir. Suistimali bildirme prosedürleri kuruma ve ülkeye göre değişir. Genellikle şu adımlar izlenmelidir:

1. İddianın Suistimal Tanımına Uyup Uymadığını Belirleyin: Davranışın tanımlanmış kategorilere girdiğinden emin olun.
2. Kanıt Toplayın ve Koruyun: Veri, araştırma kayıtları, yayınlar veya yazışmalar gibi iddia edilen suistimalle ilgili her türlü kanıtı toplayın ve koruyun.
3. İddiayı Bildirin: İddiayı, kurumsal araştırma bütünlüğü görevlisi, KDK veya ilgili fonlama kurumu gibi uygun yetkililere bildirin. Yerleşik raporlama prosedürlerini izleyin.
4. Soruşturmayla İşbirliği Yapın: İddiayla ilgili herhangi bir soruşturmayla tam olarak işbirliği yapın.
5. Gizliliği Koruyun: Raporlama ve soruşturma süreci boyunca gizliliği koruyun.

Örnek: Amerika Birleşik Devletleri'ndeki genç bir araştırmacı, kıdemli bir araştırmacı tarafından bildirilen verilerde tutarsızlıklar fark eder. Genç araştırmacı, tutarsızlıkları üniversitenin yerleşik araştırma bütünlüğü süreci aracılığıyla bildirmeye teşvik edilir. Rapor, araştırma bütünlüğü görevlisine sunulur ve muhbir politikalarıyla korunan bir soruşturma başlatılır.

Kaynaklar ve İleri Okuma

Araştırmacıların araştırma etiğinin karmaşıklığını anlamalarına ve bu konuda yol almalarına yardımcı olacak çok sayıda kaynak mevcuttur. Bu kaynaklar şunları içerir:

• Kurumsal Değerlendirme Kurulları (KDK) veya Etik Kurullar: Bu kurullar araştırma etiği konusunda rehberlik ve gözetim sağlar.
• Meslek Kuruluşları: Dünya Tabipler Birliği (WMA) ve Uluslararası Tıp Bilimleri Örgütleri Konseyi (CIOMS) gibi birçok meslek kuruluşu, araştırma için etik yönergeler geliştirmiştir.
• Fonlama Kuruluşları: Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) ve Avrupa Komisyonu gibi fonlama kuruluşlarının genellikle kendi etik yönergeleri ve gereklilikleri vardır.
• Çevrimiçi Kaynaklar: Web siteleri ve çevrimiçi veritabanları, etik yönergelere, eğitim materyallerine ve vaka çalışmalarına erişim sağlar. Örnekler arasında Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Araştırma Bütünlüğü Ofisi (ORI) ve UNESCO'dan ilgili yönergeler bulunmaktadır.
• Üniversite Kütüphaneleri: Üniversite kütüphaneleri, araştırma etiği üzerine akademik dergilere, ders kitaplarına ve diğer kaynaklara erişim sağlar.

Önerilen Okumalar:

• Belmont Raporu: İnsan Deneklerin Korunmasına Yönelik Etik İlkeler ve Yönergeler (ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı).
• İnsanları İçeren Sağlıkla İlgili Araştırmalar İçin CIOMS Uluslararası Etik Yönergeleri (Uluslararası Tıp Bilimleri Örgütleri Konseyi).
• İyi Klinik Uygulamalar (GCP) Yönergeleri.

Sonuç: Etik Araştırmayı Küresel Bir Zorunluluk Olarak Benimsemek

Araştırma etiği sadece uyulması gereken bir dizi kural değildir; sorumlu ve güvenilir araştırmaya bir bağlılıktır. Bilimsel sorgulamanın bütünlüğünü sağlayan ve bireylerin ve toplulukların haklarını ve refahını koruyan temel bir ilkedir. Dünya çapındaki araştırmacılar, saygı, yararlılık, adalet ve bütünlük ilkelerini benimseyerek, bilginin etik, sorumlu ve herkesin yararına ilerlediği bir dünyaya katkıda bulunabilirler. Bu yolculuk sürekli öğrenmeyi, eleştirel düşünmeyi ve etik davranışa bağlılığı gerektirir. Araştırma etiği labirentinde yol almak, halkın güvenini sürdürmek ve anlamlı ilerlemeyi teşvik etmek için çok önemli olan ortak bir küresel sorumluluktur.