ನೀರಿನ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿಧಾನಗಳು: ಜಾಗತಿಕ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗಾಗಿ ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ

ನೀರು ಒಂದು ಮೂಲಭೂತ ಸಂಪನ್ಮೂಲವಾಗಿದ್ದು, ಮಾನವನ ಉಳಿವು, ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿದೆ. ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಠಿಣ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ತನಿಖೆಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಗ್ರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯು ವಿವಿಧ ಭೌಗೋಳಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಮುಖ ಜಲ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿರುವ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ನೀರಿನ ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, ಸಂಶೋಧಕರು, ನೀತಿ ನಿರೂಪಕರು ಮತ್ತು ವೃತ್ತಿಪರರಿಗೆ ಮೂಲಭೂತ ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.

1. ಜಲ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಒಂದು ಪೀಠಿಕೆ

ಜಲ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಜಲವಿಜ್ಞಾನ, ಅಂತರ್ಜಲ ವಿಜ್ಞಾನ, ಸರೋವರ ವಿಜ್ಞಾನ (ಲಿಮ್ನಾಲಜಿ), ಜಲಚರ ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನ, ಪರಿಸರ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಸಿವಿಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಒಂದು ಬಹುಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ. ನೀರಿನ ಕೊರತೆ, ಮಾಲಿನ್ಯ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳಂತಹ ಗಂಭೀರ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಭೌತಿಕ, ರಾಸಾಯನಿಕ, ಜೈವಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ತನಿಖೆ ಮಾಡುವುದು ಇದರ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ.

ಜಲ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದೇಶಗಳು:

• ನೀರಿನ ಲಭ್ಯತೆ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸುವುದು.
• ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಮಾಲಿನ್ಯದ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು.
• ಜಲವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಜಲಚಕ್ರಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು.
• ಸುಸ್ಥಿರ ಜಲ ನಿರ್ವಹಣಾ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು.
• ನೀರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅಪಾಯಗಳನ್ನು (ಪ್ರವಾಹಗಳು, ಬರಗಾಲಗಳು) ಮುನ್ಸೂಚಿಸುವುದು ಮತ್ತು ತಗ್ಗಿಸುವುದು.
• ಜಲಚರ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಜೀವವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದು.

2. ನೀರಿನ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ತಂತ್ರಗಳು

ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ನಿಖರವಾದ ನೀರಿನ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹವು ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ವಿಧಾನವು ಸಂಶೋಧನೆಯ ಉದ್ದೇಶ, ಜಲಮೂಲದ ಪ್ರಕಾರ (ನದಿ, ಸರೋವರ, ಅಂತರ್ಜಲ), ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಬೇಕಾದ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ.

2.1 ಮೇಲ್ಮೈ ನೀರಿನ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ

ಮೇಲ್ಮೈ ನೀರಿನ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹವು ನದಿಗಳು, ಸರೋವರಗಳು, ತೊರೆಗಳು ಮತ್ತು ಜಲಾಶಯಗಳಿಂದ ನೀರಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಪರಿಗಣನೆಗಳು ಹೀಗಿವೆ:

• ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ಸ್ಥಳ: ಹರಿವಿನ ಮಾದರಿಗಳು, ಸಂಭಾವ್ಯ ಮಾಲಿನ್ಯದ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರವೇಶಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿ. ಮಾಲಿನ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ಹರಿವಿನ ಮೇಲ್ಭಾಗ ಮತ್ತು ಕೆಳಭಾಗದ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ.
• ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹದ ಆಳ: ಸರೋವರಗಳು ಮತ್ತು ಜಲಾಶಯಗಳಲ್ಲಿನ ಸ್ತರವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ವಿವಿಧ ಆಳಗಳಲ್ಲಿ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ. ಜಲಸ್ತಂಭದಾದ್ಯಂತ ಸರಾಸರಿ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಮಗ್ರ ಆಳ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಾಹಕಗಳನ್ನು (integrated depth samplers) ಬಳಸಬಹುದು.
• ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹದ ಆವರ್ತನ: ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮಾನದಂಡಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಸೂಕ್ತ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹದ ಆವರ್ತನವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿ. ಚಂಡಮಾರುತದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಲಿನ್ಯದ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆವರ್ತನದ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹವು ಅಗತ್ಯವಾಗಬಹುದು.
• ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ಉಪಕರಣಗಳು: ಗ್ರಾಬ್ ಸ್ಯಾಂಪ್ಲರ್‌ಗಳು, ಡೆಪ್ತ್ ಸ್ಯಾಂಪ್ಲರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಸ್ಯಾಂಪ್ಲರ್‌ಗಳಂತಹ ಸೂಕ್ತ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ. ಉಪಕರಣಗಳು ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿವೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ.
• ಮಾದರಿ ಸಂರಕ್ಷಣೆ: ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ಸಾಗಾಣಿಕೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮಾನದಂಡಗಳಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಡೆಯಲು ಪ್ರಮಾಣಿತ ವಿಧಾನಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಿ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ತಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಶೈತ್ಯೀಕರಣ, ಆಮ್ಲೀಕರಣ ಮತ್ತು ಶೋಧನೆ ಸೇರಿವೆ.

ಉದಾಹರಣೆ: ಗಂಗಾ ನದಿಯಲ್ಲಿ (ಭಾರತ) ಪೋಷಕಾಂಶಗಳ ಮಾಲಿನ್ಯವನ್ನು ತನಿಖೆ ಮಾಡುವ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ, ಸಂಶೋಧಕರು ನದಿಯ ಹರಿವಿನ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು, ಕೃಷಿ ಹರಿವು ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ವಿಸರ್ಜನೆಗಳ ಸಮೀಪದ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಮೇಲೆ ಗಮನಹರಿಸಿದರು. ಅವರು ಮೇಲ್ಮೈಯಿಂದ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಆಳಗಳಿಂದ ನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಗ್ರಾಬ್ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು, ಮತ್ತು ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಕ್ಕೆ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಾಗಿ ಸಾಗಿಸುವ ಮೊದಲು ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಐಸ್ ಪ್ಯಾಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂರಕ್ಷಕಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿದರು.

2.2 ಅಂತರ್ಜಲ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ

ಅಂತರ್ಜಲ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹವು ಬಾವಿಗಳು, ಬೋರ್‌ವೆಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬುಗ್ಗೆಗಳಿಂದ ನೀರಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಪರಿಗಣನೆಗಳು ಹೀಗಿವೆ:

• ಬಾವಿಯ ಆಯ್ಕೆ: ಜಲಪದರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಮತ್ತು ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಇಳುವರಿ ಹೊಂದಿರುವ ಬಾವಿಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿ. ಬಾವಿಯ ನಿರ್ಮಾಣ, ಆಳ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ.
• ಬಾವಿ ಶುದ್ಧೀಕರಣ (Purging): ನಿಂತ ನೀರನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಮತ್ತು ಮಾದರಿಯು ಜಲಪದರದ ಅಂತರ್ಜಲವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಮೊದಲು ಬಾವಿಯನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿ. ಕನಿಷ್ಠ ಮೂರು ಬಾವಿ ಗಾತ್ರದಷ್ಟು ನೀರನ್ನು ಅಥವಾ ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮಾನದಂಡಗಳು (pH, ತಾಪಮಾನ, ವಾಹಕತೆ) ಸ್ಥಿರಗೊಳ್ಳುವವರೆಗೆ ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿ.
• ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ಉಪಕರಣಗಳು: ಅಂತರ್ಜಲ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಸಬ್ಮರ್ಸಿಬಲ್ ಪಂಪ್‌ಗಳು, ಬೇಲರ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಬ್ಲಾಡರ್ ಪಂಪ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ. ಉಪಕರಣಗಳು ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿವೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ.
• ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ಶಿಷ್ಟಾಚಾರ: ಅಂತರ್ಜಲಕ್ಕೆ ಅಡಚಣೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಅಡ್ಡ-ಮಾಲಿನ್ಯವನ್ನು ತಡೆಯಲು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ಶಿಷ್ಟಾಚಾರವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ. ಬಿಸಾಡಬಹುದಾದ ಕೈಗವಸುಗಳು ಮತ್ತು ಮಾದರಿ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ.
• ಮಾದರಿ ಸಂರಕ್ಷಣೆ: ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ಸಾಗಾಣಿಕೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮಾನದಂಡಗಳಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಡೆಯಲು ಪ್ರಮಾಣಿತ ವಿಧಾನಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಿ.

ಉದಾಹರಣೆ: ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಂತರ್ಜಲ ಮಾಲಿನ್ಯವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವ ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನವು ವಿವಿಧ ಜಲಪದರಗಳಿಂದ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಮಾನಿಟರಿಂಗ್ ಬಾವಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿತು. ಸಂಶೋಧಕರು ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮಾನದಂಡಗಳು ಸ್ಥಿರಗೊಳ್ಳುವವರೆಗೆ ಬಾವಿಗಳನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅಡಚಣೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಕಡಿಮೆ-ಹರಿವಿನ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ನಂತರ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಿ ಆರ್ಸೆನಿಕ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳಿಗಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲಾಯಿತು.

2.3 ಮಳೆನೀರಿನ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ

ವಾತಾವರಣದ ಶೇಖರಣೆ ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಅದರ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು ಮಳೆನೀರಿನ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಪರಿಗಣನೆಗಳು ಹೀಗಿವೆ:

• ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಾಹಕ ವಿನ್ಯಾಸ: ಒಣ ಶೇಖರಣೆ ಅಥವಾ ಕಸದಿಂದ ಮಾಲಿನ್ಯವಿಲ್ಲದೆ ಮಳೆನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ವಿಶೇಷ ಮಳೆ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಾಹಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ.
• ಸ್ಥಳ: ಸ್ಥಳೀಯ ಮಾಲಿನ್ಯದ ಮೂಲಗಳಿಂದ ದೂರವಿರುವ ಮತ್ತು ಮರಗಳು ಅಥವಾ ಕಟ್ಟಡಗಳಿಂದ ಕನಿಷ್ಠ ಅಡಚಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿ.
• ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹದ ಆವರ್ತನ: ಪ್ರತಿ ಮಳೆ ಘಟನೆಯ ನಂತರ ಅಥವಾ ನಿಯಮಿತ ಮಧ್ಯಂತರಗಳಲ್ಲಿ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ.
• ಮಾದರಿ ನಿರ್ವಹಣೆ: ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸಂಗ್ರಹಣೆಯ ನಂತರ ತಕ್ಷಣವೇ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಶೋಧಿಸಿ ಮತ್ತು ಸಂರಕ್ಷಿಸಿ.

ಉದಾಹರಣೆ: ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಮ್ಲ ಮಳೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುವ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ, ಸಂಶೋಧಕರು ವಿವಿಧ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಮಳೆನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಮಳೆ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಾಹಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಮಳೆಯ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೇಲೆ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ಮಾದರಿಗಳನ್ನು pH, ಸಲ್ಫೇಟ್, ನೈಟ್ರೇಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅಯಾನುಗಳಿಗಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲಾಯಿತು.

3. ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ

ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯು ವಿವಿಧ ಬಳಕೆಗಳಿಗೆ ನೀರಿನ ಸೂಕ್ತತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ವಿವಿಧ ಭೌತಿಕ, ರಾಸಾಯನಿಕ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಅಳೆಯುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ದತ್ತಾಂಶದ ಹೋಲಿಕೆ ಮತ್ತು ನಿಖರತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಮಾಣಿತ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

3.1 ಭೌತಿಕ ಮಾನದಂಡಗಳು

• ತಾಪಮಾನ: ಥರ್ಮಾಮೀಟರ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಪ್ರೋಬ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೀರಿನಲ್ಲಿನ ಜೈವಿಕ ಮತ್ತು ರಾಸಾಯನಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ.
• ಕದಡುತನ (Turbidity): ತೇಲುವ ಕಣಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ನೀರಿನ ಮೋಡ ಅಥವಾ ಮಬ್ಬನ್ನು ಅಳೆಯುತ್ತದೆ. ಟರ್ಬಿಡಿಮೀಟರ್ ಬಳಸಿ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಬಣ್ಣ: ಕರಗಿದ ಸಾವಯವ ವಸ್ತು ಅಥವಾ ಇತರ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಕಲರಿಮೀಟರ್ ಬಳಸಿ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಒಟ್ಟು ಘನವಸ್ತುಗಳು (TS): ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗಿದ ಮತ್ತು ತೇಲುವ ಘನವಸ್ತುಗಳ ಒಟ್ಟು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಅಳೆಯುತ್ತದೆ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಮಾಣದ ನೀರನ್ನು ಆವಿಯಾಗಿಸಿ ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಶೇಷವನ್ನು ತೂಕ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ವಿದ್ಯುತ್ ವಾಹಕತೆ (EC): ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯನ್ನು ನಡೆಸುವ ನೀರಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಅಳೆಯುತ್ತದೆ, ಇದು ಕರಗಿದ ಅಯಾನುಗಳ ಸಾಂದ್ರತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ವಾಹಕತೆ ಮೀಟರ್ ಬಳಸಿ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

3.2 ರಾಸಾಯನಿಕ ಮಾನದಂಡಗಳು

• pH: ನೀರಿನ ಆಮ್ಲೀಯತೆ ಅಥವಾ ಕ್ಷಾರೀಯತೆಯನ್ನು ಅಳೆಯುತ್ತದೆ. pH ಮೀಟರ್ ಬಳಸಿ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಕರಗಿದ ಆಮ್ಲಜನಕ (DO): ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗಿದ ಆಮ್ಲಜನಕದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಅಳೆಯುತ್ತದೆ, ಇದು ಜಲಚರಗಳಿಗೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ. DO ಮೀಟರ್ ಬಳಸಿ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಜೀವರಾಸಾಯನಿಕ ಆಮ್ಲಜನಕದ ಬೇಡಿಕೆ (BOD): ಸಾವಯವ ವಸ್ತುಗಳ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮಜೀವಿಗಳಿಂದ ಸೇವಿಸಲ್ಪಡುವ ಆಮ್ಲಜನಕದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಅಳೆಯುತ್ತದೆ. ನೀರಿನ ಮಾದರಿಯನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಗೆ ಇನ್‌ಕ್ಯುಬೇಟ್ ಮಾಡಿ ಮತ್ತು DO ನಲ್ಲಿನ ಇಳಿಕೆಯನ್ನು ಅಳೆಯುವ ಮೂಲಕ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ರಾಸಾಯನಿಕ ಆಮ್ಲಜನಕದ ಬೇಡಿಕೆ (COD): ನೀರಿನಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಸಾವಯವ ಸಂಯುಕ್ತಗಳನ್ನು, ಜೈವಿಕವಾಗಿ ವಿಘಟನೀಯ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕವಾಗಿ ವಿಘಟಿಸಲಾಗದ ಎರಡನ್ನೂ ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಿಸಲು ಬೇಕಾದ ಆಮ್ಲಜನಕದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಅಳೆಯುತ್ತದೆ. ಸಾವಯವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಿಸಿ ಮತ್ತು ಸೇವಿಸಿದ ಆಕ್ಸಿಡೆಂಟ್‌ನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಅಳೆಯುವ ಮೂಲಕ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಪೋಷಕಾಂಶಗಳು (ನೈಟ್ರೇಟ್, ಫಾಸ್ಫೇಟ್, ಅಮೋನಿಯಾ): ಸಸ್ಯಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಆದರೆ ಅಧಿಕವಾದಾಗ ಯೂಟ್ರೋಫಿಕೇಶನ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರೋಫೋಟೋಮೆಟ್ರಿ ಅಥವಾ ಅಯಾನ್ ಕ್ರೊಮ್ಯಾಟೋಗ್ರಫಿ ಬಳಸಿ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಲೋಹಗಳು (ಸೀಸ, ಪಾದರಸ, ಆರ್ಸೆನಿಕ್): ಜಲಚರಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಬಹುದಾದ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯದ ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದಾದ ವಿಷಕಾರಿ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳು. ಪರಮಾಣು ಹೀರುವಿಕೆ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರೋಸ್ಕೋಪಿ (AAS) ಅಥವಾ ಇಂಡಕ್ಟಿವ್ಲಿ ಕಪಲ್ಡ್ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಮಾಸ್ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರೋಮೆಟ್ರಿ (ICP-MS) ಬಳಸಿ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಕೀಟನಾಶಕಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯನಾಶಕಗಳು: ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಕಲುಷಿತಗೊಳಿಸಬಹುದಾದ ಕೃಷಿ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳು. ಗ್ಯಾಸ್ ಕ್ರೊಮ್ಯಾಟೋಗ್ರಫಿ-ಮಾಸ್ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರೋಮೆಟ್ರಿ (GC-MS) ಅಥವಾ ಹೈ-ಪರ್ಫಾರ್ಮೆನ್ಸ್ ಲಿಕ್ವಿಡ್ ಕ್ರೊಮ್ಯಾಟೋಗ್ರಫಿ (HPLC) ಬಳಸಿ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಸಾವಯವ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು (PCBs, PAHs): ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲ ಉಳಿಯಬಹುದಾದ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳು. GC-MS ಅಥವಾ HPLC ಬಳಸಿ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

3.3 ಜೈವಿಕ ಮಾನದಂಡಗಳು

• ಕೋಲಿಫಾರ್ಮ್ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ: ಮಲ ಮಾಲಿನ್ಯದ ಉಪಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ನೀರಿನಿಂದ ಹರಡುವ ರೋಗಗಳ ಸಂಭಾವ್ಯತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ಬಳಸುವ ಸೂಚಕ ಜೀವಿಗಳು. ಮೆಂಬ್ರೇನ್ ಫಿಲ್ಟ್ರೇಶನ್ ಅಥವಾ ಮಲ್ಟಿಪಲ್ ಟ್ಯೂಬ್ ಫರ್ಮೆಂಟೇಶನ್ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಪಾಚಿ: ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ರುಚಿ ಮತ್ತು ವಾಸನೆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಮತ್ತು ವಿಷವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸಸ್ಯಗಳು. ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಜೂಪ್ಲಾಂಕ್ಟನ್: ಜಲಚರ ಆಹಾರ ಜಾಲಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪ್ರಾಣಿಗಳು. ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಮ್ಯಾಕ್ರೋಇನ್ವರ್ಟಿಬ್ರೇಟ್ಸ್: ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಸೂಚಕಗಳಾಗಿ ಬಳಸಬಹುದಾದ ಜಲಚರ ಕೀಟಗಳು, ಕಠಿಣಚರ್ಮಿಗಳು ಮತ್ತು ಮೃದ್ವಂಗಿಗಳು. ಪ್ರಮಾಣಿತ ಜೈವಿಕ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಶಿಷ್ಟಾಚಾರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಉದಾಹರಣೆ: ಡ್ಯಾನ್ಯೂಬ್ ನದಿಯಲ್ಲಿ (ಯುರೋಪ್) ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುವುದು ಭೌತಿಕ, ರಾಸಾಯನಿಕ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಮಾನದಂಡಗಳ ನಿಯಮಿತ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಮಾಲಿನ್ಯದ ಮಟ್ಟಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ನದಿಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ವಿವಿಧ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ pH, ಕರಗಿದ ಆಮ್ಲಜನಕ, ಪೋಷಕಾಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರವಾದ ಲೋಹಗಳಂತಹ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನದಿಯ ಒಟ್ಟಾರೆ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಲು ಮ್ಯಾಕ್ರೋಇನ್ವರ್ಟಿಬ್ರೇಟ್ಸ್‌ನಂತಹ ಜೈವಿಕ ಸೂಚಕಗಳನ್ನು ಸಹ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

4. ಜಲವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಧಾನಗಳು

ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಚಲನೆ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಜಲವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಮಳೆ, ಹರಿವು, ಒಳಸೇರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಬಾಷ್ಪೀಭವನ-ಸಸ್ಯೋತ್ಪಾದನೆ ಸೇರಿವೆ.

4.1 ಮಳೆ ಮಾಪನ

• ಮಳೆ ಮಾಪಕಗಳು: ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಮಳೆಯ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಮಳೆ ಮಾಪಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಮಳೆ ಮಾಪಕಗಳು ಮಳೆಯ ತೀವ್ರತೆಯ ನಿರಂತರ ಮಾಪನಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.
• ಹವಾಮಾನ ರಾಡಾರ್: ದೊಡ್ಡ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಳೆಯನ್ನು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲು ಹವಾಮಾನ ರಾಡಾರ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಾಡಾರ್ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಮಳೆಯ ನಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಹ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು.
• ಉಪಗ್ರಹ ದೂರ ಸಂವೇದಿ: ನೆಲ-ಆಧಾರಿತ ಮಾಪನಗಳು ಸೀಮಿತವಾಗಿರುವ ದೂರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಳೆಯನ್ನು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲು ಉಪಗ್ರಹ ಸಂವೇದಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು.

4.2 ಹೊಳೆ ಹರಿವಿನ ಮಾಪನ

• ವಿಯರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಫ್ಲೂಮ್‌ಗಳು: ವಿಯರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಫ್ಲೂಮ್‌ಗಳು ನೀರಿನ ಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಹರಿವಿನ ದರದ ನಡುವೆ ತಿಳಿದಿರುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಹೊಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ರಚನೆಗಳಾಗಿವೆ.
• ವೇಗ-ಕ್ಷೇತ್ರಫಲ ವಿಧಾನ: ವೇಗ-ಕ್ಷೇತ್ರಫಲ ವಿಧಾನವು ಹೊಳೆಯ ಅಡ್ಡ-ಛೇದದಾದ್ಯಂತ ಅನೇಕ ಬಿಂದುಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ವೇಗವನ್ನು ಅಳೆಯುವುದು ಮತ್ತು ಹರಿವಿನ ದರವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮಾಡಲು ಅಡ್ಡ-ಛೇದದ ಕ್ಷೇತ್ರಫಲದಿಂದ ಗುಣಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
• ಅಕೌಸ್ಟಿಕ್ ಡಾಪ್ಲರ್ ಕರೆಂಟ್ ಪ್ರೊಫೈಲರ್‌ಗಳು (ADCP): ADCP ಗಳು ವಿವಿಧ ಆಳಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ವೇಗವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಹರಿವಿನ ದರವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮಾಡಲು ಧ್ವನಿ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ.

4.3 ಒಳಸೇರುವಿಕೆ ಮಾಪನ

• ಇನ್ಫಿಲ್ಟ್ರೋಮೀಟರ್‌ಗಳು: ಇನ್ಫಿಲ್ಟ್ರೋಮೀಟರ್‌ಗಳು ನೀರು ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಒಳಸೇರುವ ದರವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಬಳಸುವ ಸಾಧನಗಳಾಗಿವೆ.
• ಲೈಸೀಮೀಟರ್‌ಗಳು: ಲೈಸೀಮೀಟರ್‌ಗಳು ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ತುಂಬಿದ ದೊಡ್ಡ ಪಾತ್ರೆಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇವುಗಳನ್ನು ಒಳಸೇರುವಿಕೆ, ಬಾಷ್ಪೀಭವನ-ಸಸ್ಯೋತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಒಳಚರಂಡಿ ಸೇರಿದಂತೆ ನೀರಿನ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

4.4 ಬಾಷ್ಪೀಭವನ-ಸಸ್ಯೋತ್ಪಾದನೆ ಮಾಪನ

• ಬಾಷ್ಪೀಭವನ ಪಾತ್ರೆಗಳು: ಬಾಷ್ಪೀಭವನ ಪಾತ್ರೆಗಳು ನೀರಿನಿಂದ ತುಂಬಿದ ತೆರೆದ ಪಾತ್ರೆಗಳಾಗಿದ್ದು, ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆವಿಯಾಗುವ ನೀರಿನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಎಡ್ಡಿ ಕೋವೇರಿಯನ್ಸ್: ಎಡ್ಡಿ ಕೋವೇರಿಯನ್ಸ್ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ ಮತ್ತು ವಾತಾವರಣದ ನಡುವೆ ನೀರಿನ ಆವಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಹರಿವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಬಳಸುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮ-ಹವಾಮಾನ ತಂತ್ರವಾಗಿದೆ.

ಉದಾಹರಣೆ: ಅಮೆಜಾನ್ ಮಳೆಕಾಡಿನಲ್ಲಿ (ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕಾ) ನಡೆಯುವ ಜಲವಿಜ್ಞಾನದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಜಲಚಕ್ರವನ್ನು ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಅದರ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮಳೆ ಮಾಪಕಗಳು, ಹೊಳೆ ಹರಿವಿನ ಮಾಪನಗಳು ಮತ್ತು ದೂರ ಸಂವೇದಿ ದತ್ತಾಂಶಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಸಂಶೋಧಕರು ಅಮೆಜಾನ್ ನದಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಉಪನದಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಳೆ ಹರಿವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ADCP ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ವಿಶಾಲವಾದ ಮಳೆಕಾಡು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಮತ್ತು ಬಾಷ್ಪೀಭವನ-ಸಸ್ಯೋತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲು ಉಪಗ್ರಹ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.

5. ಅಂತರ್ಜಲ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಧಾನಗಳು

ಅಂತರ್ಜಲದ ಸಂಭವ, ಚಲನೆ ಮತ್ತು ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಅಂತರ್ಜಲ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

5.1 ಜಲಪದರ ಗುಣಲಕ್ಷಣ

• ಭೂಭೌತಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳು: ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ರೆಸಿಸ್ಟಿವಿಟಿ ಟೊಮೊಗ್ರಫಿ (ERT) ಮತ್ತು ಸಿಸ್ಮಿಕ್ ರಿಫ್ರ್ಯಾಕ್ಷನ್ ನಂತಹ ಭೂಭೌತಿಕ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಉಪಮೇಲ್ಮೈ ಭೂವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ನಕ್ಷೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಜಲಪದರ ಗಡಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು.
• ಬಾವಿ ಲಾಗಿಂಗ್: ಬಾವಿ ಲಾಗಿಂಗ್ ಎಂದರೆ ಬೋರ್‌ಹೋಲ್‌ಗಳಿಗೆ ಇಳಿಸಲಾದ ಸಂವೇದಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಉಪಮೇಲ್ಮೈನ ವಿವಿಧ ಭೌತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಅಳೆಯುವುದು. ಬಾವಿ ಲಾಗ್‌ಗಳು ಶಿಲಾಶಾಸ್ತ್ರ, ರಂಧ್ರತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವೇಶಸಾಧ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಬಹುದು.
• ಸ್ಲಗ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಪಿಂಗ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು: ಸ್ಲಗ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಪಿಂಗ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಜಲಪದರಗಳ ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಾದ ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್ ವಾಹಕತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಸರಣಶೀಲತೆಯನ್ನು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

5.2 ಅಂತರ್ಜಲ ಹರಿವಿನ ಮಾದರಿ

• ಸಂಖ್ಯಾತ್ಮಕ ಮಾದರಿಗಳು: MODFLOW ನಂತಹ ಸಂಖ್ಯಾತ್ಮಕ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಅಂತರ್ಜಲ ಹರಿವನ್ನು ಅನುಕರಿಸಲು ಮತ್ತು ಪಂಪಿಂಗ್, ಪುನರ್ಭರ್ತಿ ಮತ್ತು ಜಲಪದರದ ಮೇಲಿನ ಇತರ ಒತ್ತಡಗಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ವಿಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ ಮಾದರಿಗಳು: ವಿಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ ಮಾದರಿಗಳು ಅಂತರ್ಜಲ ಹರಿವಿನ ಸಮೀಕರಣಗಳಿಗೆ ಸರಳೀಕೃತ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಡ್ರಾಡೌನ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪ್ಚರ್ ವಲಯಗಳನ್ನು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲು ಬಳಸಬಹುದು.

5.3 ಅಂತರ್ಜಲ ಪುನರ್ಭರ್ತಿ ಅಂದಾಜು

• ಜಲಮಟ್ಟದ ಏರಿಳಿತ ವಿಧಾನ: ಜಲಮಟ್ಟದ ಏರಿಳಿತ ವಿಧಾನವು ಮಳೆಯ ಘಟನೆಗಳ ನಂತರ ಜಲಮಟ್ಟದಲ್ಲಿನ ಏರಿಕೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಅಂತರ್ಜಲ ಪುನರ್ಭರ್ತಿಯನ್ನು ಅಂದಾಜು ಮಾಡುತ್ತದೆ.
• ಮಣ್ಣಿನ ನೀರಿನ ಸಮತೋಲನ ವಿಧಾನ: ಮಣ್ಣಿನ ನೀರಿನ ಸಮತೋಲನ ವಿಧಾನವು ಮಳೆ, ಬಾಷ್ಪೀಭವನ-ಸಸ್ಯೋತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಹರಿವಿನ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಅಂತರ್ಜಲ ಪುನರ್ಭರ್ತಿಯನ್ನು ಅಂದಾಜು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಉದಾಹರಣೆ: ಸಹಾರಾ ಮರುಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ (ಆಫ್ರಿಕಾ) ನಡೆಯುವ ಅಂತರ್ಜಲ ವಿಜ್ಞಾನದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಅಂತರ್ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಲಭ್ಯತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ಭೂಭೌತಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳು, ಬಾವಿ ಲಾಗಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಅಂತರ್ಜಲ ಹರಿವಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಸಂಶೋಧಕರು ಉಪಮೇಲ್ಮೈ ಭೂವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ನಕ್ಷೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಜಲಪದರಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ERT ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ಜಲಪದರದ ಮೇಲೆ ಪಂಪಿಂಗ್‌ನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಲು MODFLOW ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.

6. ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮಾದರಿ

ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಜಲಚರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳ ಗತಿ ಮತ್ತು ಸಾಗಣೆಯನ್ನು ಅನುಕರಿಸಲು ಮತ್ತು ಮಾಲಿನ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕ್ರಮಗಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

6.1 ಜಲಾನಯನ ಮಾದರಿಗಳು

ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಜಲ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಉಪಕರಣ (SWAT) ನಂತಹ ಜಲಾನಯನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶದ ಜಲವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಅನುಕರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಭೂಬಳಕೆಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳು, ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ಮಾಲಿನ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕ್ರಮಗಳ ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೇಲಿನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು.

6.2 ನದಿ ಮತ್ತು ಸರೋವರ ಮಾದರಿಗಳು

QUAL2K ಮತ್ತು CE-QUAL-W2 ನಂತಹ ನದಿ ಮತ್ತು ಸರೋವರ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ಸರೋವರಗಳ ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಅನುಕರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಬಿಂದು ಮತ್ತು ಬಿಂದುವಲ್ಲದ ಮೂಲ ಮಾಲಿನ್ಯದ ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೇಲಿನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು.

6.3 ಅಂತರ್ಜಲ ಮಾದರಿಗಳು

MT3DMS ನಂತಹ ಅಂತರ್ಜಲ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಅಂತರ್ಜಲದಲ್ಲಿ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳ ಸಾಗಣೆಯನ್ನು ಅನುಕರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಸೋರುವ ಭೂಗತ ಶೇಖರಣಾ ಟ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಮಾಲಿನ್ಯದ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು.

ಉದಾಹರಣೆ: ಗ್ರೇಟ್ ಲೇಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ (ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ) ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮಾದರಿಯು GLM (ಜನರಲ್ ಲೇಕ್ ಮಾಡೆಲ್) ಮತ್ತು CE-QUAL-R1 ನಂತಹ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಡೈನಾಮಿಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಅನುಕರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಪೋಷಕಾಂಶಗಳ ಹೊರೆ, ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಮುನ್ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂಶೋಧಕರು ಈ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಗ್ರೇಟ್ ಲೇಕ್ಸ್‌ ಅನ್ನು ಮಾಲಿನ್ಯ ಮತ್ತು ಯೂಟ್ರೋಫಿಕೇಶನ್‌ನಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.

7. ಜಲ ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ದೂರ ಸಂವೇದಿ ಅನ್ವಯಗಳು

ದೂರ ಸಂವೇದಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಮೌಲ್ಯಯುತ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.

7.1 ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ

• ಉಪಗ್ರಹ ಚಿತ್ರಣ: ಲ್ಯಾಂಡ್‌ಸ್ಯಾಟ್ ಮತ್ತು ಸೆಂಟಿನೆಲ್ ನಂತಹ ಉಪಗ್ರಹ ಸಂವೇದಕಗಳನ್ನು ಕದಡುತನ, ಕ್ಲೋರೊಫಿಲ್-ಎ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನದಂತಹ ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಬಳಸಬಹುದು.
• ಹೈಪರ್‌ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಲ್ ಚಿತ್ರಣ: ಹೈಪರ್‌ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಲ್ ಸಂವೇದಕಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಪಾಚಿ ಮತ್ತು ಜಲಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು.

7.2 ನೀರಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ

• ಉಪಗ್ರಹ ಆಲ್ಟಿಮೆಟ್ರಿ: ಉಪಗ್ರಹ ಆಲ್ಟಿಮೀಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಸರೋವರಗಳು ಮತ್ತು ನದಿಗಳಲ್ಲಿನ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಬಳಸಬಹುದು.
• ಸಿಂಥೆಟಿಕ್ ಅಪರ್ಚರ್ ರೇಡಾರ್ (SAR): SAR ಅನ್ನು ಪ್ರವಾಹ ಪೀಡಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ನಕ್ಷೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಮಣ್ಣಿನ ತೇವಾಂಶವನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಬಳಸಬಹುದು.
• GRACE (ಗ್ರಾವಿಟಿ ರಿಕವರಿ ಅಂಡ್ ಕ್ಲೈಮೇಟ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪೆರಿಮೆಂಟ್): GRACE ಉಪಗ್ರಹ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಅಂತರ್ಜಲ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಬಳಸಬಹುದು.

ಉದಾಹರಣೆ: ಮೆಕಾಂಗ್ ನದಿ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ (ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ) ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯು ಲ್ಯಾಂಡ್‌ಸ್ಯಾಟ್ ಮತ್ತು ಸೆಂಟಿನೆಲ್ ನಂತಹ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಂದ ದೂರ ಸಂವೇದಿ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಬಳಸಿ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಪ್ರವಾಹಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭೂ ಹೊದಿಕೆಯಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದತ್ತಾಂಶವು ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ತಗ್ಗಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

8. ಐಸೋಟೋಪ್ ಜಲವಿಜ್ಞಾನ

ಐಸೋಟೋಪ್ ಜಲವಿಜ್ಞಾನವು ನೀರಿನ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು, ನೀರಿನ ವಯಸ್ಸನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಮತ್ತು ಜಲವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಸ್ಥಿರ ಮತ್ತು ವಿಕಿರಣಶೀಲ ಐಸೋಟೋಪ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ.

8.1 ಸ್ಥಿರ ಐಸೋಟೋಪ್‌ಗಳು

• ಆಮ್ಲಜನಕ-18 (¹⁸O) ಮತ್ತು ಡ್ಯೂಟೇರಿಯಮ್ (²H): ಆಮ್ಲಜನಕ ಮತ್ತು ಜಲಜನಕದ ಸ್ಥಿರ ಐಸೋಟೋಪ್‌ಗಳನ್ನು ನೀರಿನ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಮತ್ತು ಬಾಷ್ಪೀಭವನ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯೋತ್ಪಾದನೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

8.2 ವಿಕಿರಣಶೀಲ ಐಸೋಟೋಪ್‌ಗಳು

• ಟ್ರಿಟಿಯಮ್ (³H) ಮತ್ತು ಕಾರ್ಬನ್-14 (¹⁴C): ವಿಕಿರಣಶೀಲ ಐಸೋಟೋಪ್‌ಗಳನ್ನು ಅಂತರ್ಜಲದ ವಯಸ್ಸನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಮತ್ತು ಅಂತರ್ಜಲ ಹರಿವಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಉದಾಹರಣೆ: ಆಂಡಿಸ್ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ (ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾ) ನಡೆಯುವ ಐಸೋಟೋಪ್ ಜಲವಿಜ್ಞಾನ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶದ ಸರೋವರಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಮನದಿಗಳಲ್ಲಿನ ನೀರಿನ ಮೂಲವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಸ್ಥಿರ ಐಸೋಟೋಪ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಇದು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಮೇಲೆ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

9. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ

ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಜಲ ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಹಂತಗಳಾಗಿವೆ. ನೀರಿನ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು ಮತ್ತು ದೃಶ್ಯೀಕರಿಸಲು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ಭೌಗೋಳಿಕ ಮಾಹಿತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು (GIS) ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

9.1 ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ

• ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು: ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾಣದ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತಗೊಳಿಸಲು ಸರಾಸರಿ, ಮಧ್ಯಂಕ, ಪ್ರಮಾಣಿತ ವಿಚಲನೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಂತಹ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ರಿಗ್ರೆಷನ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ವಿವಿಧ ನೀರಿನ ಮಾನದಂಡಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾಣದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ರಿಗ್ರೆಷನ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಕಾಲಾನುಕ್ರಮದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ದತ್ತಾಂಶದಲ್ಲಿನ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು ಕಾಲಾನುಕ್ರಮದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

9.2 ಭೌಗೋಳಿಕ ಮಾಹಿತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು (GIS)

ನೀರಿನ ದತ್ತಾಂಶದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ನಕ್ಷೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು GIS ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾಲಿನ್ಯದ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು, ನೀರಿನ ಲಭ್ಯತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ಮತ್ತು ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು GIS ಅನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು.

10. ಜಲ ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ನೈತಿಕ ಪರಿಗಣನೆಗಳು

ಸಮುದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಸರದ ಮೇಲಿನ ಸಂಭಾವ್ಯ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ, ಜಲ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ನೈತಿಕವಾಗಿ ನಡೆಸಬೇಕು. ಪ್ರಮುಖ ನೈತಿಕ ಪರಿಗಣನೆಗಳು ಹೀಗಿವೆ:

• ಮಾಹಿತಿಯುಕ್ತ ಒಪ್ಪಿಗೆ: ತಮ್ಮ ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಬಹುದಾದ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸುವ ಮೊದಲು ಸಮುದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಸ್ಥಗಾರರಿಂದ ಮಾಹಿತಿಯುಕ್ತ ಒಪ್ಪಿಗೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿರಿ.
• ದತ್ತಾಂಶ ಹಂಚಿಕೆ: ದತ್ತಾಂಶ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಿ.
• ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂವೇದನೆ: ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸ್ಥಳೀಯ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸಿ.
• ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆ: ಸಂಶೋಧನಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಪರಿಸರ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿ.
• ಹಿತಾಸಕ್ತಿ ಸಂಘರ್ಷ: ಯಾವುದೇ ಸಂಭಾವ್ಯ ಹಿತಾಸಕ್ತಿ ಸಂಘರ್ಷಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿ.

11. ತೀರ್ಮಾನ

ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಸುಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಜಲ ಸಂಶೋಧನೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಈ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯು ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ತಂತ್ರಗಳು, ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ, ಜಲವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಧಾನಗಳು, ಅಂತರ್ಜಲ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಧಾನಗಳು, ನೀರಿನ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮಾದರಿ, ದೂರ ಸಂವೇದಿ ಅನ್ವಯಗಳು ಮತ್ತು ಐಸೋಟೋಪ್ ಜಲವಿಜ್ಞಾನ ಸೇರಿದಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ಜಲ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿಧಾನಗಳ ಅವಲೋಕನವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. ಈ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತವಾಗಿ ಮತ್ತು ನೈತಿಕವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಸಂಶೋಧಕರು ಗಂಭೀರ ನೀರಿನ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಭವಿಷ್ಯದ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಜಲ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಬಹುದು. ನಮ್ಮ ಗ್ರಹವು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಂಕೀರ್ಣ ನೀರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ಮತ್ತು ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ವಿಧಾನಗಳ ಏಕೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಈ ತಂತ್ರಗಳ ನಿರಂತರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿದೆ.